Αρχοντικό Σαράφογλου
APXONTIKO ΣAPAΦOΓΛOY
Το Αρχοντικό Σαράφογλου βρίσκεται στην οδό Ιεραρχών 14, στην χριστιανική συνοικία της Κυριώτισσας, στη Βέροια. Σύμφωνα με την μελέτη των αρχείων της οικογένειας Σαράφογλου το κτίριο αγοράστηκε το 1766 από τον κτηματία Αντώνιο Καμπουρονίκο. Στις αρχές του 19ου αιώνα η κόρη του Καμπουρονίκου παντρεύτηκε με τον έμπορο στο επάγγελμα Γιώργο Πετρά και το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στο κτίριο κατοικίας. Ο αρχικός πυρήνας του κτιρίου βρίσκεται στην γωνία των δύο δρόμων. Το νέο ζευγάρι προχωράει σε αλλαγές και προσθήκες που είχαν σαν αποτέλεσμα την σημερινή μορφολογία του κτιρίου κατοικίας. Στα τέλη του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα στα 1870, ο ιδιοκτήτης υδρόμυλου της Βέροιας Κωνσταντίνος Σαράφογλου παντρεύεται την κόρη του Γιώργου Πετρά και εγκαταστάθηκε στο αρχοντικό.
Πρόκειται για ένα περίκλειστο διώροφο κτίριο με μεσοπάτωμα και εσωτερική αυλή. Το κτίριο διαμορφώνεται με αργολιθολιθοδομή σε σχήμα «Γάμα», που δημιουργεί την εξωτερική τοιχοποιία του ισογείου και του μεσοπατώματος του κτιρίου ενώ το υπόλοιπο κτίριο οργανώνεται πάνω σε ξύλινο φέροντα οργανισμό με ελαφριάς τεχνικής τοιχοποιίες στον όροφο(μπαγδατί), κατά τις οικοδομικές πρακτικές της εποχής. Χαρακτηριστική είναι η εικόνα της αυλής με τα σχεδόν διώροφα ξύλινα υποστυλώματα (ντιρέκια) και τις ευμεγέθεις λοξές ξύλινες αντιστηρίξεις (μπαγιάντες). Ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας είναι η βοτσαλωτή αυλή, όπου βλέπουμε την «μπουντουβάγια» τον αγωγό απαγωγής των νερών και την ξύλινη ζωγραφιστή πόρτα της αποθήκης κάτω από την κεντρική σκάλα ανόδου στο κτίριο .
Το κτίριο δωρήθηκε το 1973 στον Δήμο Βέροιας από την τελευταία του ιδιοκτήτρια, την Ευδοξούλα Σαράφογλου με τον όρο να γίνει λαογραφικό Μουσεíο.
Ο Δήμος Βέροιας (επί δημαρχίας Ανδρέα Βλαζάκη) και κατά τα έτη 1987-88 προχώρησε στην επισκευή – αποκατάσταση του κτιρίου. Το 2005 γίνεται μουσειολογική μελέτη μετατροπής του κτιρίου σε Λαογραφικό Μουσείο, μελέτη που περιείχε εκτός των μουσειολογικών και αρκετές εργασίες συντήρησης αποκατάστασης καθώς ήδη είχαν παρέλθει περισσότερα από 20 χρόνια, από την αρχική αποκατάσταση του κτιρίου. Το 2020, ο Δήμαρχος Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης, παραχωρεί την χρήση του αρχοντικού στο Λύκειο των Ελληνίδων – Παράρτημα Βέροιας, με σκοπό την μεταστέγαση τους εκεί και την προβολή της λαογραφικής τους Συλλογής.
Λίγα λόγια για το Λ.Ε.Β.
Το Λύκειο Ελληνίδων – Παράρτημα Βέροιας, δημιουργήθηκε το 1980 στην Βέροια. Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του δημιουργησε μια μεγάλη χρηστική ιματιοθήκη με περίπου 450 φορεσιές όλες πιστά αντίγραφα παλαιών φορεσιών, οι οποίες έχουν φτιαχτεί, διακοσμηθεί και κεντηθεί στο χέρι. Ακόμη, έχει συλλέξει περισσότερες από 50 αυθεντικές παλιές (μεταξωτές, μάλλινες και βαμβακερές) φορεσιές, τις οποίες προσέφεραν στο Λύκειο παλιοί Βερροιώτες. Επιπλέον, το Λύκειο έχει στην κατοχή μου μια συλλογή (που προέκυψε επίσης από δωρεές) αντικειμένων (χρηστικά αντικείμενα, κοσμήματα, βιβλία, έπιπλα και υφαντά) τα οποία ξεπερνούν τα 2000 αντικείμενα.
Τέλος, το Λύκειο δραστηριοποιείται στην εκμάθηση παραδοσιακών χορών καθώς και στη διοργάνωση εργαστηρίων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων,διαλέξεων και άλλων εκδηλώσεων που προάγουν την διάσωση και προβολή της παράδοσης της Βέροιας.
Έτσι, στο χώρο του αρχοντικού, στεγάστηκε η χρηστική ιματιοθήκη, μέσα σε σύγχρονες ιματιοθήκες, οι οποίες αντιγράφουν και επαναλαμβάνουν εναν «ταμπλά» από τις «μουσάντρες» του αρχοντικού.
Η Κεντρική ιδέα βασίστηκε στην ανάγκη για ανάδειξη τόσο της συλλογής του ΛΕΒ, όσο και της αρχιτεκτονικής του αρχοντικού. Τα δυο αυτά στοιχεία KTIPIO – ΣΥΛΛΟΓΗ, δεν μπορούν να λειτουργούν ανταγωνιστικά, ούτε να επισκιάζει η παρουσία του ενός το άλλο. Έτσι, στα δωμάτια του αρχοντικού τοποθετήθηκαν έπιπλα που αναπαράγουν την ατμόσφαιρα του αρχοντικού κατά τα τελευταία χρόνια χρήσης του σε μια σκηνογραφική προσέγγιση.
Η έκθεση της συλλογής πλαισιώνεται από προβολή παλιών φωτογραφιών, που έχουν δοθεί από αρχεία οικογενειών της Βέροιας και τα οποία έχουν ψηφιοποιηθεί.
Επιπλέον, στον χώρο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων μπορεί ο επισκέπτης να παρακολουθήσει ένα βίντεο με καταγεγραμμένες προφορικές μαρτυρίες γυναικών της Βέροιας. Οι ηλικίες τους κυμαίνονται από 30-85 χρονών και μας διηγούνται προσωπικές ιστορίες, πως μεγάλωσαν, μορφώθηκαν και δούλεψαν στην Βέροια. Μέσα από τις αφηγήσεις τους καθίσταται σαφέστατη η αλλαγή της θέσης της γυναίκας στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.
